JUBILEJNO SVETO LETO 2000 - KAZALO

klik op afbeelding om te vergroten

Moderne Devotie als eigentijdse vorm van godsdienstigheid

 

 

Deel 5, slot - 8 februari 2012

Pastor W. Boerkamp O.Carm. pr. van Zuid West Salland

Wij bevinden ons in “Het Jaar van het Geloof “ 2012

Vanaf het Heilig Jubileumjaar in de Rooms Katholieke Kerk vanuit Rome, Millenniumjaar 2000, zitten de gastenverblijven van de kloosters in Nederland - die er nu nog zijn - overvol.

Men schat dat er over het algemeen in ons land momenteel wel een paar miljoen betrekkelijk jonge mensen, alleenstaanden, zoekende zijn. Zij vragen zich af welke levensbeschouwing en leefvorm bij ieder van hen persoonlijk past, want het is tegenwoordig allemaal maatwerk. Zij komen vaak uit de eerste twee generaties na het revolutiejaar 1968; het zijn zij die het gevoel hebben dat ze in alles zelf moeten kiezen. Dat valt niet mee, vooral als je dat niet van huis uit hebt meegekregen. Ze zijn meestal hooggeschoold, maar wat religie en spiritualiteit in het algemeen betreft staan ze vaak nog sprakeloos en voelen ze zich in kinderschoenen staan. We schatten dat veel van die zoekers nu globaal genomen tussen twintig en zestig jaar of ouder zijn.

Er zijn veel spiritueel zwervende en zwevende zoekers

In die grote groep bevinden zich ook een paar honderdduizend mensen, die religieus, spiritueel-mystiek of kerkelijk zoekende zijn. Daarbinnen zijn ook veel zo genaamde ‘zwevende gelovigen', net zoals er in de politiek veel zevende kiezers zijn. Dat verschijnsel zien we vaak terug in een overgangstijd, zoals de onze duidelijk is, maar ook die van Geert Grote (+-1400).

Vervolgens treft men hiertussen ook enige nieuwe katholieken aan als ‘beginnelingen’ in het geloven en ‘herintreders’, die de kerkelijk praktijk weer oppakken. Tenslotte vindt men in die zwevende groep mensen die afkomstig zijn van andere godsdiensten en van andere kerken, kerkelijke gemeenschappen en sekten. Om nog maar te zwijgen over mensen vanuit het parapsychologische circuit en vanuit het New-Age-gebeuren, waarvan bisschop Jos Punt van Haarlem zelf moedig in het openbaar getuigt.

De nieuwe kerkelijke bewegingen van ‘leken en semi-religieuzen’ in de R.K. Kerk

Sinds het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965) zijn er ook zogeheten semi-religieuzen.

Dit lijkt ook op de tijd van Geert Grote met zijn nieuwe beweging van de Moderne Devotie in een kerk die toen aan het einde van de middeleeuwen (rond 1400) in een nog veel grotere crisis zat dan nu. Semi-religieuzen van nu zijn gelovigen die persoonlijk geïnteresseerd zijn in een van die meer dan veertig nieuwe katholieke bewegingen binnen de R.K. Kerk sinds het Concilie.

Het
www.neo-catechumenaat.nl is daar een van, een die je kunt benaderen om een gedoopte en gevormde katholiek te worden. Vooral als je het in de gewone parochie niet kunt vinden of meer persoonlijke eisen stelt aan dat gebeuren.

Ook de
www.karmelbeweging.nl in Nederland, opgericht in 1994 in Boxmeer – goedgekeurd door de Nederlandse bisschoppen -- heeft een enigszins ander karakter, maar is ook een nieuwe loot aan de oude stam van de Karmelbeweging. Zo zijn er ook meerdere oude ordes die nu een nieuwe loot krijgen.

Serieus zoekende jongeren zijn nu heel erg geïnteresseerd in oude kloosterregels en vormen van leven met hun dagorde. In de studie van de theologie moet je tegenwoordig ook de voornaamste leefvormen bestuderen, die van Augustinus, Benedictus, Franciscus en de Karmelbeweging.

De Nieuwe Beweging van Geert Grote vanuit Deventer komt ook niet zo maar uit de lucht vallen. Zij legt weer een heel eigen accent van verinnerlijking, nieuwe innerlijkheid, en maatschappelijke betrokkenheid. Na de reformatie van de zestiende eeuw staat zij zelfs enigszins model voor het vervolg van religieus leven in de kerk in de vorm van actieve religieuzen. Dit model heeft zelfs geïnspireerd tot het vormen van weer nieuwe congregaties.

Met de Karmelbeweging zijn we in Deventer al meer dan zestig jaar vertrouwd via het Geert Grote Centrum naast het toenmalige Karmelklooster aan de Boerhaavelaan. Deze Karmelbeweging is net 800 jaar; ze is afkomstig van en genoemd naar de berg Karmel bij Haifa in Israel. Zij is een van de oudste ‘leken-bewegingen’ net als die van Geert Grote ook een beweging van leken is.

Juist achter de IJssel, Over-IJssel, is men vooral in Twente na 1945 zeer vertrouwd met de Karmelbeweging via de vele Karmelkloosters en de middelbare scholen van de Stichting Karmel-college. Daar zitten nu de kleinkinderen van veel babyboomers, voor wie al die vervolgscholen na de oorlog gebouwd zijn. Dat gebeurde op uitdrukkelijke vraag van het bisdom Utrecht, omdat de Karmelbeweging destijds toch al honderd jaar in het Twentse Zenderen en in Oldenzaal zat.

Ontvangen is de kern van de religieuze bronnen van gastvrijheid in het kloosterpastoraat

Zo heet een recent uitgekomen boek over het kloosterpastoraat van het Centrum voor Parochiespiritualiteit in Nijmegen; uitg. Valkhof Pers. Als het over gastvrijheid gaat, is niemand ofwel gast ofwel gastheer of gastvrouw. Wij zijn het allebei, levenslang, in steeds wisselende rolpatronen. Wezenlijk voor gastvrijheid is elkaar ontvangen. In de ervaring van dit ontvangen in wederkerigheid raken wij aan de bron van onze gastvrijheid: God.

God kan op drie manieren verschijnen:

  • in de gast die aanklopt,
  • in de gastvrijheid die ervaren wordt en
  • in de gastheer of -vrouw.

De overvloeiende bron van God stroomt tegelijk uit in talloze bewegingen van wederzijdse gastvrijheid. Gastvrijheid verbindt reguliere en seculiere christenen, kloosterlingen en leken met elkaar. Zo komt gastvrijheid als kernwaarde van het leven in beeld.

“Meester, waar woont U?” Dat vragen de eerste twee leerlingen aan Jezus.”Kom en zie”, zegt Jezus in het evangelie van Johannes (Hst.1,35-42) bij de roeping van de eerste twee leerlingen, Andreas die op zijn beurt weer Simon roept.

Jezus durft in de keuken van zijn eigen geestelijk leven te laten kijken; hij laat zien dat Hij bij en in God woont als zijn 'hangplek'. De leerlingen worden in hun ziel geraakt; ze blijven de hele dag bij hem, zo boeiend is hij.

Wie van ons durft dat vandaag de dag nog als ouder of vriend, zoals oma en opa het nog wel durfden? Wij kunnen niet aanvaarden dat 'het zout smakeloos wordt' en men 'het licht verborgen houdt', zoals het Evangelie zegt. Roeping gebeurt heel concreet via het weefsel van “twee of drie in mijn naam bijeen”, zoals Jezus zegt. Dat is het kleinste weefsel van waaruit het kerkgebeuren plaats vindt. God 'bestaat' niet zoals een tafel of stoel bestaat, want Hij is van een heel andere zijnsorde. God is een gebeuren dat voorbeeld plaatsvindt in een gastvrij geloofsgesprek, waar Hij in het woord tegenwoordig is.

Nieuwe “Open Kloosterdag” op zondag 24 juni in het Jaar van het geloof 2012

Maar liefst 50.000 zoekers en bezoekers kwamen af op de eerste Open Kloosterdag in Nederland. Ook in dit jaar 2012 is er weer een Open Kloosterdag. Men heeft gekozen voor de datum waarop Johannes de Doper centraal staat: 24 juni 2012.

Ontvangen is ook de kern bij kennismaking, ontmoeting, vorming en bij de opbouw van de gemeenschap. Ontvangen bepaalt ook het eigen charisma en de identiteit van de Karmelbeweging, waarin spiritualiteit en mystiek de bron zijn.

Ontvangen gebeurt op de eerste plaats tijdens de geestelijke lezing uit de bijbel, waaruit wij Gods Woord ontvangen. Dit gebeurt als wij samen in een open groep 'rond de Schrift' zitten, lezen, vieren en beleven en leven wat er op ons af komt en als we daar samen vorm aan geven in de liturgie. De brochure Rond de Schrift gaat daar over; deze is als digitale gastvrijheid beschikbaar op de site
www.nederlandscarmelitaansinstituut.nl.

Ook een preek van de week is voortaan als spirituele overweging vanaf dinsdags elke week beschikbaar op
www.karmel.nl.

  • Wie meer wil, kan zich alleen of samen in een open groep verdiepen in 'de mystieke ruimte van de Karmelbeweging als leefvorm', een boek van de uitgeverij Carmelitana te Gent.
  • Wie zich nog meer wil verdiepen, kan meedoen aan een Speling-groep of aan een studiegroep rondom het eerste Nederlands Handboek: Spiritualiteit, vormen, grondslagen, methoden, uitgegeven door Kok-Carmelitana.

Meester, wat moet ik doen om bij de bron van mijn leven te komen?

Daarbij kunnen wij op de eerste plaats denken aan Etty Hillesum uit Deventer in haar Dagboek van onder de oorlog, 1941 - 1943, dat heet: "Het verstoorde leven, dagboeken en brieven van een 27-jarige Joodse vrouw", naar wie onze nieuwe geïntegreerde middelbare Karmel-school in Deventer voortaan is genoemd.

Enkele citaten daaruit geven de sfeer aan:

“Ik zal je helpen God, dat je het niet in mij begeeft…

…Alleen dit ene wordt mij steeds duidelijker: dat Jij ons niet kunt helpen, maar dat wij Jou moeten helpen en door dat laatste helpen wij ons zelf …

Ja, mijn God, aan de omstandigheden schijn Jij niet al te veel kunnen doen, ze horen nu eenmaal bij dit leven……

Ik roep je er ook niet voor ter verantwoording; Jij mag daar later ons voor ter verantwoording roepen….

Haast met iedere hartslag wordt het me duidelijker dat Jij ons niet kunt helpen, maar dat wij Jou moeten helpen en dat we de woning in ons, waar Jij huist - onze 'goddelijke hangplek', WB - tot het laatste toe moeten verdedigen…

Diep in mij zelf zit een bron, maar daar ligt veel gruis bovenop dat ik er eerst af moet halen….”

Onder welke voorwaarde kom ik bij de Bron van mijn leven?

Dit vraagt de rijke jongeling aan Jezus. Als je dat mij nu zou vragen, dan zou ik eerst beginnen met een grote schoonmaak als voorwaarde die vooraf gaat aan mijn antwoord.

Dit is het eerste wat we kunnen leren van de Moderne Devoten en van de Karmelbeweging.

  • Haal eerst al je elektronische spullen en sociale media met alle apps van je ledematen en maak eerst je zintuigen geestelijk schoon.
  • Graaf eerst die put in jezelf op, totdat je bij de Bron van God komt in je zelf.
  • Kijk thuis eerst minder naar het beeldscherm en kijk slechts een maal per dag rond 1600 uur naar je elektronische post.
  • Trek je regelmatig en op tijd terug uit het alledaagse leven en neem dan afstand.
  • Maak gebruik van alledaagse rituelen zoals de kloosterdagorde ons leert. Bid s’ morgens en s’ avonds even; wees dan regelmatig tot tien minuten stil om diep bij jezelf - bij God in jezelf - te komen. Je moet je tijd goed indelen en je daar strikt aan houden.
  • Wees er op alert dat je telkens moet kiezen.
  • Train jezelf om in het verborgene te wachten.
  • Verzoen je met je eigen tekorten en pijn.
  • Kies vaker voor een leven dat zogenaamd 'geen nut heeft'.
  • Word je tenslotte bewust van je verlangen naar God - en ontdek dan dat Hij er is.
  • Kortom, zet je ziel op “vrijgeven”, zoals je mobieltje.
  • Zie ook de boeken van Leo Fijen van KRO/RKK.
  • Probeer zo 'thuis te komen' op de plaats waar je woont en de tijd waarin je leeft, zodat je ziel tot rust komt en je thuis kunt zijn bij jezelf.
  • Blijf buiten lijfelijk verbonden met de aarde door een of andere dagelijkse of wekelijkse activiteit zoals trimmen of sporten. Verzoen je zo met onze aarde waaruit je voortkomt en waarin je na je pelgrimstocht weer in wordt opgenomen.
  • Voeg je in het ritme van de seizoenen en van dag en nacht.
  • Maak voortdurend werk van onthaasting van binnen uit en zo naar buiten toe; blijf zo in balans met alles en iedereen in je directe omgeving, iets dat de Moderne Devotie ook nastreeft.
  • Verzoen je met je onvolmaaktheid; accepteer dat je mag leven van de barmhartigheid en liefde van anderen.
  • Probeer vorm te geven aan je eigen behoefte aan relatie, wonen, intimiteit, seksualiteit en affectiviteit als taal van de liefde.

Voel je van God uit op je eigen manier een uniek mens net als Jezus. Pas als je alleen kunt zijn, dan kun je ook samen zijn met iemand en echte liefde geven. Je wordt geroepen tot heiligheid, maar het kwaad zit potentieel ook in je zelf. Durf de zwakheid van jezelf te aanvaarden en de ander werkelijk te laten zijn zoals die is.

Juist in stilte ligt je kracht en kun je komen tot gerechtigheid, zegt ook de Karmelbeweging. Die stilte kent vele vormen: zo is er de stilte

  • in de nacht,
  • in de regelmaat,
  • in de afwisseling, los van en nabij de aarde,
  • in de wandeling door de tuin,
  • in het rustig steeds herhalen van een psalm, het Onze Vader of Wees Gegroet, en ten slotte
  • in het wachtend verlangen tegen beter weten in en
  • in de afzondering.

Kortom, ga voortdurend en op tijd de weg van je hoofd naar je hart.

Voor contact, verdere inlichtingen en aanmelding voor het een of ander:

w.boerkamp@kpnmail.nl of
www.karmel.nl.

Wil Boerkamp.

Terug