DE OPKOMST VAN DE “PROFESSIONELE” LEEK
IN KERK EN WERELD IN 50 JAAR NA HET CONCILIE
De democratisering van de H.Geest in de harten
van alle mensen sinds Pinksteren.
Na zijn gewelddadige dood verschijnt Jezus op Paasavond als de Verrezen
Gekruisigde te midden van zijn leerlingen, die in grote crisis zijn en
zegt tegen hen: “Vrede zij u, zoals de Vader Mij gezonden heeft zo zend
ik jullie”. Hij blaast hen nieuw leven in en zegt: ”Ontvang de Heilige
Geest, als je iemand zonden vergeeft, dan zijn ze vergeven en als je ze
niet vergeeft, zijn ze niet vergeven”.(Joh.20,19-23) Dat is het begin
van evangelisatie en ook het begin van elke ‘nieuwe’ evangelisatie van
elke gewone gelovige naar elkaar en naar God toe.
“Jullie zullen van Mij getuigen in Jeruzalem, in heel Judea en Samaria,
ja tot het uiteinde van de wereld”, zegt Jezus op een andere
plaats.”Trek er op uit en maak alle volkeren tot mijn leerlingen en
doopt hen in de Naam van Vader, de Zoon en de H.Geest.”. Dat is zo’n
beetje het “missie-statement” van de kerk.
Vanouds hebben de religieuze orden en congregaties een grote rol
gespeeld in die missie en zending van de kerk. Enkele wat dat betreft
tellen we maar liefst 232 verschillende missieorden in de R.K.Kerk.
De opkomst van nieuwe lekenbewegingen vanaf het Concilie.
Naast die ‘stormtroepen’ van religieuzen en kloosterlingen voor de
missie verschenen er van lieverlede ook “Nieuwe bewegingen van Leken”.
Vanaf het Tweede Vaticaans Concilie moesten de leken ook meer inbreng
hebben in kerk en wereld. Vele gewone gelovigen traden vanaf die tijd
toe tot de meest verschillende “Nieuwe bewegingen van leken”. Er is
ondertussen een grote verscheidenheid aan lekenbewegingen gegroeid.
Momenteel telt men in Rome Officieel meer dan 123 lekeninstellingen van
verschillende soorten. Zij zijn tegelijk de grootste en belangrijkste
vrucht van het Concilie. Daarom zijn ze ook bij de kerkleiding ook zo
populair. Met Pinksteren in dit Jaar van geloven 2013 komen ze weer
samen in Rome.
De eigen plaats van de lekenbewegingen in een lokale kerk van de
parochie.
De doorsnee pastoor en parochie kan daar vaak minder goed mee overweg.
Dat komt omdat de lekenbewegingen vaak hun eigen plan trekken en zich
soms weinig aantrekken van wat er nog meer in de officiële parochie
gebeurt. Ze bieden hun eigen volgelingen vaak een eigen weg aan om tot
geloven te komen en na verloop van tijd moet dat leiden tot een
werkelijk innerlijk gevoeld geloof. De parochies daarentegen hebben
moeite te overleven en staan op sommige plaatsen op hun laatste benen.
In elk geval spreken ze nauwelijks meer tot de verbeelding van jongeren.
Bovendien zijn deze jongeren al lang de digitale snelweg opgegaan en
leven ze al twee generaties in een heel andere wereld.In veel landen in
West Europa is de parochie nog slechts een verzamelplaats van
gepensioneerden. Bovendien groeit de pelgrimstocht naar heiligdommen van
zowel jongeren als ouderen.
Jongeren aanspreken als “Leerling en Pelgrim” in het land van geloven.
Dat lekenbewegingen en pelgrimstochten naar heiligdommen tegelijk in
opkomst zijn is geen toeval. Er bestaat een sterke link tussen beide.
Uit missionair oogpunt zijn dergelijke heilige plaatsen interessant en
zeer geschikt om te evangeliseren. Dit in tegenstelling tot de parochie,
die vaak meer naar binnen is gericht en minder toegankelijk is voor
buitenstaanders. Op heiligdommen komen ook veel toeristen en
nieuwsgierigen af. Zo kunnen buitenstaanders ook in kennis worden
gesteld van het Christendom. Juist op deze “geprivilegieerde plek van
evangelisatie”(JP-II) kunnen jongeren als ‘pelgrim en leerling’ worden
benaderd. Taize is daarvan een sprekend voorbeeld. Steeds meer parochies
organiseren daarom in toenemende mate zelf ook reizen naar
pelgrimsoorden. Het versterkt het geloof en de gemeen-
schapszin en het heeft aantrekkingskracht op buitenstaanders. Ook
gezamenlijke reizen naar bij voorbeeld de Wereldjongerendagen van de
paus vormen in vele gevallen een impuls voor de kerken. Keulen in 2005
met paus Benedictus XVI was een sprekend voorbeeld dichtbij.
Einde tweestrijd in opvatting over wat “de missie van de kerk” is?
Momenteel komt de Katholieke Kerk weer terug op haar oorspronkelijke
missieboodschap.
Lange tijd was missie een middel geworden om gerechtigheid in de wereld
te brengen. Dit idee schoot wortel na het Tweede Vaticaans Concilie. Er
is nog steeds een minderheid van paters over die vanuit de zestiger
jaren met hun flowerpower nog dicht bij het pacifisme staan. Later
werden ze aangestoken door de Bevrijdingstheologie en tegenwoordig
leunen ze aan tegen de anti-globaliserings-beweging.
Daartegenover staan de “Nieuwe Bewegingen van Leken” , die momenteel op
de eerste plaats aan evangelisatie willen doen en dat beschouwen als hun
belangrijkste activiteit en ‘mission-statement’. Dit nog afgezien van de
manier waarop te evangeliseren valt, met name tegenover andere
godsdiensten, zoals de gewelddadige Islam bij voorbeeld. De nieuwe
bewegingen sinds het Concilie trekken zich niets meer aan van die
tweestrijd en hun drift tot evangeliseren is bij de meeste bewegingen
meestal groot. (vgl. Benedictus XVI en de toekomst van de Rooms
Katholieke Kerk (www.spectrum.nl)
Christen worden en zijn in deze concrete wereld met haar geschiedenis.
Vanouds is er bij vele oudere leken een tegenstrijdigheid te constateren
tussen s’zondags naar de kerk gaan en je geloof belijden en het
praktiseren van het christendom in het concrete dagelijks leven. Dat is
een ernstige dwaling van onze tijd. Tegen deze ergernis gingen in het
Oude Testament de profeten al te keer en veel meer nog Jezus in het
Nieuwe testament.
“De kerk kent echter een dimensie die authentiek werelds is. De
realisering van deze wereldlijke dimensie is op zich eigen aan alle
gedoopten en zij geschiedt voor elke gelovige leek op een eigen wijze.
Het Concilie heeft het een “seculiere karaktertrek”genoemd. De
leken-gelovigen leven in de wereld, met name in alle mogelijke
wereldlijke beroepen en werken, in de gewone levensomstandigheden van
gezin en maatschappij. Hun bestaan zelf is daarvan als het ware
doorweven.” (Lumen Gentium, =Licht van de wereld, nr.32)
“Zo werkt de gelovige leek mee aan de verwezenlijking van de algehele
zending van de kerk.
Deze missie is niet alleen om de mensen de boodschap van Christus en
zijn genade te brengen, maar ook om de tijdelijke orde van deze wereld
met evangelische gezindheid te bezielen en aan haar vooruitgang mee te
werken.
(Vgl. het decreet over het lekenapostolaat nr. 5)
De roeping en zending van de gewone leken-gelovige in kerk en wereld
Zie daar de lekengelovige, uitgezonden tot aan de grenzen van plaats en
tijd in de geschiedenis:
Het gezin, de cultuur, de wereld van de arbeid, de economische goederen,
de politiek, de wetenschap, de techniek, de sociale communicatie,
de grote problemen van het leven, van de vrede, van de beroepsethiek,
van de rechten van de menselijke persoon, van de opvoeding en van de
godsdienstvrijheid.
Daarbij gaat het om de christelijke rol van de gewone gelovige leek in
de wereld, waarin je vergezeld en ondersteund wordt door andere
gelovigen, die herders en kloosterlingen zijn, met andere taken in de
gemeenschappelijke zending.
( Vgl. Gaudium et Spes, vreugde en hoop I.IV. nr.43)
Altijd in relatie met anderen en met eigensoortige relaties van hen zelf
worden leken als vanzelf ingewijden, ook wat betreft hun eigen
levensvormen. Zo zijn er vele vormen van lekenspiritualiteit en is
niemand eenvoudig of slechts een “leek”, maar een eigensoortige
ingewijde. Via allerlei lekenbewegingen wordt men gaandeweg Christen en
is men op weg kerk en wereld voor te bereiden op het komen van het Rijk
van God. (p.Benedictus XVI)
Verwacht daarbij niet dat de ambtenaren in de kerk zo deskundig zijn,
dat zij bij allerlei problemen altijd een oplossing voor de hand hebben.
(GS I.IV.nr.43).
Met hun actieve rol in de kerk moeten de leken niet alleen de wereld van
een Christelijke Geest doordringen, maar zij zijn ook geroepen om juist
midden in de samenleving voor allen te getuigen van Christus. (GS
I.IV.nr.43)
Er is in de kerk verscheidenheid van bediening, maar eenheid van
zending. Allen zijn echter geroepen tot eenzelfde heiligheid en
gemeenschap van/met God en medemensen. Leken zijn in het algemeen en op
hun eigen manier priester, koning en profeet in deze wereld. In een
eigensoortige navolging van Christus geven zij als een zuurdesem een
beeld van de drievoudige taak van de kerk als verkondiging, heiliging en
herderlijke zorg in de wereld.
Dit gebeurt in de geest van het Evangelie en met name van de
Leefregel/vorm van de Eerste Christenen in de Bergrede, inclusief de
Acht Zaligsprekingen.( Mt. Hst.5-7)
De leken-spiritualiteit moet een eigen karakter krijgen naargelang de
levensomstandigheden
van ieder: vanuit huwelijks- en gezinsleden, celibaat of weduwstaat,
vanuit ziekte, beroep en sociale activiteit. Laten zij volhardend de
gaven en kwaliteiten cultiveren die aan hun levensomstandigheden
beantwoorden en laten zij de gave van de Heilige Geest gebruiken die zij
persoonlijk hebben ontvangen. (Lekenapostolaat nr.1.4)
Bijzondere achting en vermelding verdienen leken, hetzij ongehuwd hetzij
gehuwd, die zich voorgoed of tijdelijk met hun beroepsdeskundigheid in
dienst stellen van leken-instituten en hun werkzaamheid. Ook is het een
reden tot vreugde, dat steeds meer leken persoonlijke diensten aanbieden
aan apostolische organisaties en projecten. (Lekenapostolaat IV.22)
Leken in beweging: ze zijn ondertussen ingewijden geworden.
Wereldwijd voelen leken zich steeds meer geboeid door het Geheim van
God, dat werkzaam is in deze wereld, met name in de Tekenen van de tijd.
Vooral jongeren zijn daar erg gevoelig voor en leren ons dat met name.
Ze zoeken het niet zozeer meer in het oppervlakkig lid zijn van een
officiële instelling van een kerk of parochie en ook niet zo zeer in een
leer met dogma’s en zekerheden. Ze zoeken hun heil tegenwoordig veel
meer in het Geheim en Mysterie van het leven en in de mystieke
inwijding, die een klooster of Lekenbeweging hen kan bieden, zoals die
van de Karmel. Ben je geboeid door dat Geheim, dat zich in de schepping
en in ieder mens openbaart? Voel jij, die dit leest, je geroepen om te
zoeken naar sporen van dat Geheim? De orde van Titus Brandsma O.Carm.
jaar kan je daarbij helpen.
Karmelbeweging als leefvorm voor jonge christenen
De nieuwe Karmelbeweging van 1994 in Nederland kan je een
basis-spiritualiteit geven voor heel je verdere leven. Het is een van de
oudste leken-spiritualiteiten in de kerk. Al meer dan 100 mensen zijn je
daarin voorgegaan.Het gaat daarbij meer om een leefwijze dan om een
leer. De Karmelbeweging geeft je een leefmodel dat je kan helpen om
Jezus te kunnen volgen op jou eigen manier, wel of niet getrouwd of hoe
dan ook. Ga op pelgrimstocht naar de verborgen Bron in jezelf, die wij
allen God noemen (www.karmelbeweging.nl) |